2024 Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanan Daron Acemoğlu kimdir?

İsveç Kraliyet Bilimleri Akademisi, 2024 Nobel Ekonomi Ödülü’nü, ulusların refah toplumlarına dönüşmesi üzerine çalışmaları nedeniyle Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson’a verildi.

Üç ekonomist ulusların zenginleşmesi konusunda, coğrafi ve ekonomik açıdan farklı özelliklere sahip ülkeleri kıyaslayarak, kurumların yapısının bu süreçte belirleyici faktör olduğuna ilişkin çıkarımlarda bulunmuşlardı.

Akademinin ekonomi ödülü komitesinin başkanı Jakob Svensson, “Ülkeler arasındaki gelir uçurumunu kapatmak günümüzün en büyük zorluklarından biri. Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson’n çığır açıcı araştırmaları sayesinde ülkelerin neden başarılı olup neden olamadıkları konusunu daha iyi anlıyoruz” dedi.

Nobel komitesi tarafından yapılan açıklamada, üç iktisatçının çalışmalarının ülkelerin zenginleşmesinde sosyal kurumların önemini ortaya çıkardığı belirtildi.

Açıklamada “Hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu toplumlar ve nüfusunu kötüye kullanan kurumlar büyüme veya daha iyiye doğru değişim yaratmaz. Ödül sahiplerinin araştırması bunun nedenini anlamamıza yardımcı oluyor” denildi.

Acemoğlu, Orhan Pamuk (2006 – Edebiyat) ve Aziz Sancar’ın (2015 – Kimya ) ardından Türkiye’ye Nobel ödülü kazandıran üçüncü isim oldu.

Daron Acemoğlu kimdir?

Türk-Amerikan iktisatçı Daron Acemoğlu, 1967 yılında Ermeni bir anne-babanın çocuğu olarak İstanbul’da doğdu ve orada büyüdü.

Agos Gazetesine göre Daron Acemoğlu’nun 1988’de vefat eden babası Kevork Acemoğlu, Türkiye’nin tanınmış ticaret hukuku uzmanlarından biriydi.

1991’de vefat eden annesi, Kadıköy Aramyan Uncuyan Okulu’nun eski müdürlerinden İrma Acemoğlu ise, şair ve edebiyatçı kimliğiyle de tanınıyordu.

Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra 1989’da İngiltere’deki York Üniversitesi’nde Ekonomi alanında lisans derecesi, 1990’da London School of Economics’te matematiksel ekonomi ve ekonometri alanında yüksek lisans derecesi ve 1992’de London School of Economics’te ekonomi alanında doktora derecesi aldı.

1993’ten itibaren ABD’deki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) Ekonomi Bölümü’nde akademik kariyer basamaklarında yükseldi.

Bugün MIT’de Ekonomi Profesörü olarak görev yapıyor.

Aldığı çok sayıda ödül arasında 2005 yılında Amerikan Ekonomi Derneği’nin verdiği John Bates Clark Madalyası da var.

Acemoğlu ekonomi politik alanındaki çalışmalarıyla tanınıyor.

Uzun zamandır birlikte çalıştığı Simon Johnson ve James A. Robinson ile birlikte yazdığı onlarca makale bulunuyor.

Robinson ile birlikte Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri (2006) ve Ulusların Çöküşü (2012) kitaplarını yazdı.

Acemoğlu ve Robinson Ulusların Çöküşü (2012) kitaplarında, “Temelde, yoksul bir toplumun zengin bir toplum haline gelmesi için, bir siyasal dönüşüm yaşaması gerektiği” görüşünü savunuyor.

Bunun olabilmesi için de sıradan yurttaşların, Fransa, Japonya, Botsvana, ABD örneklerinde olduğu gibi siyasal güce ulaşmasının önemini dile getiriyor.

Geçmiş röportajlarında “demokrasi, siyasi kurumlar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki ve diktatörlük baskısı gibi” daha sonra çalışmaya başladığı soruların çoğununun, “ergenlik çağımda özellikle yakın zamanda askeri darbe yaşamış bir ülkede büyürken” merak etmeye başladığı şeyler olduğunu söylemişti.

Acemoğlu günümüzün en çok atıf yapılan iktisatçılardan biri.