Mecazı Mürsel Nedir, Nasıl Yapılır?
Mecazı Mürsel, olarak bilinen benzetme örnekleri, parça ve bütün, iç ve dış, sanatçı ve eseri ilgisiyle soyut- somut gibi ilgileri içermektedir. Mecaz-ı Mürsel olarak bilinen ad aktarımında, bir söz başka bir söz yerine kullanılmaktadır.
Ad aktarması kavramının diğer tanımı Mecazı Mürsel demektir. Mürsel Arapça bir ad olarak kullanılmaktadır, yollanan şey, gönderilen şey olarak tarif edilmektedir. Bir sözcüğün bir başka sözcük yerine kullanılmasını tanımlayan ad aktarması günlük yaşamda yaygın olarak kullanılmaktadır. ‘Çayı ocağa koy’ cümlesi örnek olarak verilirse, Çay sözcüğü çaydanlığı tarif etmektedir. Sobayı yakmak sözcüğü düşünüldüğünde de, yanan soba değil, içindekilerdir. Burada soba sözcüğü içindeki yanan şeylerin yerine kullanılmıştır.
Mecazı Mürsel (Ad Aktarması) Örnekleri;
Parça- Bütün İlgisi;
Üniversitedeki kürsüsünde yıllarca çalıştı.
Motor gece karanlığında yükünü Bartın’ a boşalttı.
O zamanlar bu gazetede usta kalemler vardı.
İç –Dış İlgisi;
Üstünü çıkarıp yatağa uzandı
“Anne, çamaşır kazanı kaynadı, gel!”
“Ne zamandır evde tencere kaynamıyor.”
Sanatçı- Eseri İlgisi;
Pikapta Münir Nurettin dönüyordu.
“Şimdi de biraz Yunus Emre okuyalım mı?”
Yer- Yön-Bölge-Çağ İnsan İlgisi;
Dünya uyanıkken uyumak maskaralıktır.
“Adresi bir de şu büfeye sorsak mı?”
“Sizin işinizi şu masa halleder beyefendi.”
Soyut- Somut İlgisi;
“Gençlik; kafası ve yüreğiyle toplumuna güvencesidir.
Gençler yerine soyut olan “gençlik”, düşünceyi ifade edebilmek için de somut olarak “kafa” kullanılmıştır. Duygu yoğunluğu, cesaret yerine ise “yürek” kullanılmıştır.
“Türklük yüreğini dağlasın gayrı/ Cihan da bizimle ağlasın gayrı.” Somut varlık olarak Türk insanı-milleti yerine soyut kavram “Türklük” kullanılmıştır.
Sait Faik’i kitaplığımda bulamadım. Sait Faik Kitabını bulamadım şeklinde kullanılmaktadır.
Sobayı yakalım da ev ısınsın. Soba; sözcüğü içinde yanan kömürü ifade etmektedir.
Önündeki tabağı hemen bitireceksin. Tabak, içindeki yemeği temsil etmektedir.
Geç gideceğimi eve haber vermeliyim. Ev: aile
Ayaklarını çıkar da öyle gir. Ayakkabıların yerine ayaklar sözcüğü kullanılmıştır.
Burada tanıdık bir yüze rastladım. Yüz, kişi- biri olarak kullanılmıştır.
