Haberler Yaşam Bu internet sitelerini hatırlıyor musunuz? Sosyal medyanın 27 yıllık serüveni: Hangileri hayatımızdan silindi, hangileri kaldı?
1997’den bugüne sosyal medya tarihine derinlemesine bir bakış: Tarihe karışan mecralar ve yeni yıldızlar!
1997 yılından bu yana sosyal medya, iletişim şeklimizi köklü bir biçimde değiştirdi. Bu süreçte, bazı platformlar tarihin tozlu sayfalarına karışırken, bazıları ise hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Peki, sosyal medyanın bu 27 yıllık yolculuğunda hangi mecralar silinip gitti, hangileri kalıcı olmayı başardı?
Habertürk
Giriş: 12.09.2024 – 11:30 Güncelleme: 13.09.2024 – 10:34
ABONE OL
1
Sosyal medyanın hızla gelişen dünyasında, bazı platformlar hayatımızda kalıcı bir iz bırakırken, diğerleri zamanla silindi. 27 yıllık bu dijital yolculukta, hangi siteler zamana yenik düştü, hangileri hala popülerliğini sürdürüyor? Gelin, geçmişe kısa bir yolculuk yapalım. İşte o siteler…
2
İLK SOSYAL MEDYA SİTESİ DOĞDU (1997)
İlk gerçek sosyal medya sitelerinden biri olan SixDegrees.com’da bir profil sayfası oluşturabiliyor, bağlantı listeleri oluşturabiliyor ve ağlar içinde mesaj gönderebiliyordunuz. Site 125 milyon dolara satın alınmadan önce yaklaşık bir milyon kullanıcıya ulaşmış, ancak 2000 yılında kapanmıştır.
3
FRIENDSTER (2002)
2002 yılında faaliyete geçen Friendster, başlangıçta ortak arkadaşları olan kişileri buluşturmaya yardımcı olacak bir arkadaşlık sitesi olacaktı. Bir profil oluşturabiliyor, “durum güncellemeleri” ekleyebiliyor ve ruh halinizi ortaya koyabiliyordunuz.
Ne yazık ki, 2003 yılında sitenin popülaritesindeki artış şirketi hazırlıksız yakaladı. Trafik yoğunluğu Friendster’ın sunucularına zarar verdi ve kullanıcılar giderek başka yerlere bağlanmaya başladı.
4
MYSPACE: “ARKADAŞLAR İÇİN BİR YER” (2003)
Friendster’ın rakibi Myspace kısa sürede milyonlarca genç için tercih edilen bir site haline geldi. Özelleştirilebilir herkese açık profilleri Friendster’ın özel profillerinin aksine herkes tarafından görülebiliyordu.
2005 yılı Myspace’in zirveye ulaştığı yıl oldu. NewsCorp’a satıldığında sitenin 25 milyon kullanıcısı vardı ve ABD’deki en popüler beşinci siteydi.
5
İLGİ ÇEKMEYE BAŞLADI: LİNKEDIN, YOUTUBE VE WORDPRESS (VE DAHA FAZLASI) GELİYOR (2003-2005)
2003 yılında Mark Zuckerberg, Harvard Üniversitesi’nin Hot or Not’a cevabı olarak tanımlanan Facemash’i başlattı. Bunu 2004 yılında “The Facebook” takip etti. Aynı yıl bir milyonuncu kullanıcısını kaydeden site, 2005 yılında sadece “Facebook” adını aldı.
6
Aynı dönemde, diğer sosyal medya sitelerinden oluşan bir gelgit dalgası kıyıya vurdu:
İş dünyasını hedefleyen LinkedIn ortaya çıktı
Photobucket ve Flickr gibi fotoğraf paylaşım siteleri ortaya çıktı
Artık her yerde bulunan WordPress platformu doğdu
Video paylaşımı YouTube ile sahneye çıktı
Haber toplayıcısı Reddit geldi
7
TWITTER (2006)
Kurucu ortak Jack Dorsey tarafından atılan ilk tweet şöyleydi: “Sadece twttr’ımı kuruyorum.” ve gerçekten de gelecekteki tweetlerin tonunu belirledi. Dorsey başlangıçta Twitter’ı arkadaşlar arasında güncelleme göndermek için kısa mesaj tabanlı bir araç olarak tasarladı.
8
LINKEDIN (2006)
Diğer ağların aksine LinkedIn, kullanıcılara ücretli premium paketler sunan ilk site oldu. Sitenin ilk premium iş kolu olan İşler ve Abonelikler alanı, ilk günlerde gelir getirmeye yardımcı oldu.
9
YOUTUBE (2007)
YouTube’un filli başlangıcında, söylentiler büyüdü. Mayıs 2005’teki beta aşaması ile Aralık 2005’teki lansmanı arasında, site günlük yaklaşık sekiz milyon görüntüleme topladı. Google tarafından 2006 sonbaharında satın alınmasından önce, site 20 milyon özel kullanıcı tarafından izlenen 100 milyon videoya ulaştı.
10
FENOMENLERİN BAŞLANGICI
Mayıs 2007’de YouTube ortaklık programını tanıttı. Ortaklık programı, Bay Beast gibi YouTuber’ların bugün milyonlar kazanmasını mümkün kıldı. Bu an aslında sosyal medya fenomenlerinin başlangıcı oldu.
11
TUMBLR VE MİKROBLOG ÇAĞI (2007)
2007 yılında, 17 yaşındaki David Karp’ın yatak odasından Tumblr’ı başlatmasıyla “Twitter, YouTube ve WordPress ile buluşuyor” olarak tanımlanan sosyal ağ ortaya çıktı.
Kısa bir süre sonra mikro-blog terimi hem Twitter hem de Tumblr’ı tanımlamak için yaygın olarak kullanılmaya başlandı ve ‘küçük’ miktarlarda içerik alışverişine dikkat çekildi.
12
HASHTAG ORTAYA ÇIKTI (2007)
Tweetler için 140 karakterlik katı sınır, Twitter’ı Facebook ve Tumblr gibi rakiplerinden ayırdı. Ancak Twitter’ın önemi, siyasi organizatörlerin ve sıradan vatandaşların harekete geçmesine, tanıtım yapmasına ve farkındalık yaratmasına yardımcı olan bir sembol olan hashtag ile tanımlandı.
13
WEIBO’YA HOŞ GELDİNİZ (2009)
Çin’in Weibo’su, Facebook ve Twitter’ın ülkede yasaklandığı yıl olan 2009’da faaliyete geçen bir Facebook ve Twitter melezidir.
14
FOURSQUARE “CHECK-IN” (2009)
Konum tabanlı uygulama Foursquare, kullanıcıların en sevdikleri mahalleler ve şehirler hakkında öneriler paylaşırken “check-in” yapmalarına olanak tanıyan ilk uygulamalardan biriydi. Bu sırada sanal belediye başkanlıkları da kazandılar.
15
INSTAGRAM’IN TANITIMI (2010)
16 Temmuz 2010’da kurucu ortak Mike Krieger tarafından yayınlanan ilk Instagram fotoğraflarından biri, bir marinanın altyazısız, yoğun şekilde filtrelenmiş bir çekimiydi.
16
Instagram gönderileri, büyük ölçüde platformun başarısı nedeniyle biraz daha sofistike hale geldi ve Instagram şu anda dünya çapında en çok indirilen uygulama.
17
PİNTEREST BİZİ PİNLEMEYE ÖZENDİRİYOR (2010)
Pinterest 2010 yılında kapalı beta olarak yayına girdi ve 2011 yılında kullanıma açıldı. Pinlemek kısa sürede yeni bir hobi (ve fiil) haline geldi. 2022 itibariyle Pinterest’in aylık 445 milyon aktif kullanıcısı olması, sitenin ne kadar popüler olduğunu kanıtlıyor.
18
SNAPCHAT (2011)
Instagram’dan neredeyse tam bir yıl sonra, yakında rakibi olacak “Picaboo” piyasaya sürüldü ve benzer isimli bir şirket tarafından açılan davanın ardından hızla Snapchat olarak yeniden markalaştı.
19
Uygulamanın ilk başarısı, hayatın anlarının geçici doğasından faydalanarak kullanıcıların 24 saat sonra kaybolacak içerikler yayınlamasına olanak tanımasıydı.
20
TWİTCH LANSMANI (2011)
Oldukça popüler bir video oyunu canlı yayın sitesi olan Twitch, ilk olarak 2007 yılında faaliyete geçen genel amaçlı bir yayın sitesi olan Justin.tv’nin bir alt kuruluşu olarak kuruldu.
21
Görünüşe göre, çok sayıda insan (2013 itibariyle 45 milyon tekil izleyici gibi) canlı yayınlanan video oyunlarını izlemeyi seviyor. Amazon bu artışı gördü ve Twitch’i hızla satın aldı.
22
FACEBOOK BİR MİLYARI KUTLADI VE INSTAGRAM’I SATIN ALDI (2012)
Facebook, lansmanından sekiz yıl sonra kullanıcı tabanının bir milyar kullanıcıya ulaştığını duyurdu.
“Eğer bunu okuyorsanız: bana ve küçük ekibime size hizmet etme onurunu verdiğiniz için teşekkür ederim. Bir milyar insanın bağlantı kurmasına yardımcı olmak inanılmaz, alçakgönüllü ve hayatımda en çok gurur duyduğum şey” dedi Zuckerberg.
23
Bu aynı zamanda Facebook’un Instagram’ı bir milyar dolar karşılığında satın aldığı yıldı ve sosyal ağların zaman çizelgesinde önemli bir andı.
24
VİNE VİDEO İZLEME BİÇİMİMİZİ YENİDEN ŞEKİLLENDİRDİ (2013)
Vine 2013 yılında kullanıma sunuldu, ancak Twitter video paylaşım uygulamasını 30 milyar dolara satın almadan önce değil. Öncül oldukça basitti – Vine’da paylaşılan videolar en fazla 6 saniye uzunluğunda olabiliyordu – ancak kısa sürede bugün hala yankı uyandıran farklı bir mizah türü ortaya çıktı.
Hızlı başarısına rağmen, Snapchat ve Instagram gibi uygulamaların kendi video paylaşım yetenekleriyle takip etmesi nedeniyle uygulama oldukça hızlı bir çöküş yaşadı.
25
PATREON (2013)
İlk sosyal medya fenomenleri YouTube ve Twitch gibi yerlerde takipçi kitleleri oluştururken, takipçilerinden para kazanma Patreon ile seviye atladı.
YouTube videolarından bir gelir akışı yaratmak isteyen geliştirici Sam Yam ve müzisyen Jack Conte tarafından oluşturuldu. Platform, müşterilerin aylık veya özel içerik oluşturucu içeriğine abone olmalarına olanak tanıyor.
26
CANLI YAYIN SAVAŞLARI BAŞLIYOR (2015)
Meerkat canlı yayın çılgınlığını başlatan ilk uygulamaydı. Ardından Twitter, Periscope’u geliştirdi ve yayın savaşlarını (bir süreliğine) kazandı.
Periscope, canlı yayın yapmak ve canlı etkinlikleri izlemek için başvurulan uygulama haline geldi. Kayıt düğmesine her bastığınızda kalp yağmuruna tutulmak, herkesin ihtiyaç duyduğu tek teşvikti. O kadar popülerdi ki Apple uygulamayı 2015 yılında yılın iOS uygulaması ödülüne layık gördü.
27
INSTAGRAM HİKAYELERİ BAŞLATTI (2016)
Snapchat’ten bir sayfa alan Instagram, kullanıcıların 24 saat içinde kaybolan fotoğraf ve video dizileri yayınlamasına olanak tanıyan “Hikayeler ”i tanıttı. Hikayeleri geliştirmek için filtreler, çıkartmalar, anketler, hashtag’ler ve vurgular uygulamayı daha da bağımlılık yapıcı hale getirdi.
28
BİR YILDIZ DOĞUYOR: TİKTOK (2017)
ByteDance’ın bir uygulaması olan Douyin, TikTok adıyla Çin dışında piyasaya sürüldü. TikTok’un popülaritesi Asya ülkeleri arasında yayıldı. Kuzey Amerika’da 2019 yılında yaygın bir şekilde popüler hale geldi, aynı zamanda Lil Nas X platformda Old Town Road’u yayınladı ve hızla viral oldu.
29
TWİTTER KARAKTER SINIRINI 2 KATINA ÇIKARDI (2017)
Twitter imza karakter sınırını iki katına çıkararak 140 karakterden 280 karaktere yükseltti.
30
INSTAGRAM’IN VİDEOYA GİRİŞİ (2018-2021)
2018’de Instagram bir dakikalık video sınırını bir saate çıkardı ve uzun biçimli videolara adanmış yeni bir uygulama olan IGTV’yi başlattı. Ayrıca 2019’da bir Instagram video özelliği olan Reels’i de kullanıma sundu.
31
FACEBOOK VE INSTAGRAM “SHOPS” İLE TİCARET SAHASINDA (2020)
Küresel salgın, insanların e-ticarete bakış açısını değiştirdi ve benimseme oranlarını astronomik bir şekilde hızlandırdı. Facebook ve Instagram, kullanıcıların uygulama içi satın alma yapabilmeleri ve platformlardaki işletmelerin kolayca satış yapabilmeleri için bir yol olan Shops’u tanıttı. Bu özellik, sosyal ticaretin yükselişinde bir değişime işaret etti.
32
CLUBHOUSE VE BEREAL GİBİ YENİ PLATFORMLAR GÜNDEME GELİYOR (2020 – GÜNÜMÜZ)
Clubhouse, 2020’deki COVID-19 karantinaları sırasında son derece popüler hale geldi. Ancak, pandemi kısıtlamaları hafifledikçe alakalı kalmakta zorlandı.
33
Kullanıcılardan günde bir filtrelenmemiş fotoğraf göndermelerini isteyen bir fotoğraf paylaşım uygulaması olan BeReal, 2022’de büyük bir sıçrama yaptı. Bir noktada App Store’daki en popüler sosyal ağ uygulaması olmasına rağmen, BeReal’ın bir sonraki TikTok olup olmadığı hala görülmeye devam ediyor.
Kaynak: Hootsuite Blog
REKLAM advertisement3ndparty